سلام ، قبل از مطالعه این مطلب کپی از سایت شرکت نفیس مهر ماسوله و صرفا برای مطالعه کابران در این سایت گذاشته شده است
جغد :....
جغدها به راسته بوفيان (Strigiformes) تعلق دارند. برای اين راسته در فارسی نامهای زيادی پيشنهاد شده است مانند شب شکران ، چون اغلب در شب شکار میکنند، جغد شکلان چون اغلب شبيه جغد هستند و جغدها گروه بزرگی از اين راسته را تشکيل میدهند. اين پرندگان دارای صورتی مسطح و چشمانی درشت میباشند. پرهای بسيار نرم و پر پشت دارند. پرواز آنها بدون صدا انجام میشود.
اين پرندگان گردن کوتاهی دارند. گوشهای راسته بوفيان از پرهايی که تغيير شکل يافته است پوشيده شده است و نسبت به گوش ساير پرندگان بزرگتر است . در بعضی نواحی حتی در ايران در زمان قديم جغد را شوم میدانستند در صورتی که اين پرندگان بسيار زيبا و حتی مفيد هستند و چون از موشها تغذيه میکنند در بسياری از ممالک دارای ارزش و اهميت میباشند و در بعضی نقاط به اين پرنده نگهبان شب باغ ما نام گذاشتهاند.
شکل ظاهری جغد طوری است که هرکسی بهراحتی میتواند آن را بشناسد. اين جانور سری بزرگ و پهن دارد و انبوهی از پر به شکل يک نعلبکی، دور چشمهايش را میپوشاند. چشمهای جغد بزرگ هستند و مثل انسان، درست در قسمت جلوی صورتش قرار گرفتهاند؛ در حالی که چشمهای پرندگان ديگر در دو طرف سرشان قرار دارد. البتّه جغد نمیتواند مانند انسانها، چشمهايش را حرکت دهد و به اطراف خود نگاه کند. اين جانور برای ديدن اطراف، بايد سرش را بچرخاند.
تفاوت اصلی جُغد با پرندگان شکاری در آن است که جغد، شبها شکار میکند. چشمهای جغد بسيار حساس است و حتی در نور خيلی کم میتواند ببيند. بعضی از جغدها دارای چنان قدرت شنوايی هستند که میتوانند يک طعمه را در تاريکی مطلق تشخيص دهند جغدها در همه قارهها به استثناء قطب جنوب مشاهده شده اند.کوچکترين جغد، جغد کوتوله آمريکای شمالی میباشد طول آن فقط 15 سانتيمتر (6 اينچ) يعنی به بزرگی يک گنجشک است اما عليرغم اندازه کوچکش يک پرنده پر سرو صدا است خصوصا«در فصل توليد مثل وقتی که نوع نر از درون سوراخ لانه اش برای جلب توجه پرنده ماده آواز میخواند. تخم جغد هميشه به فاصله چند روز میشکند و نوزاد به دنيا میآيد در صورتی که کمبود غذا وجود داشته باشد اين جوجه بزرگتر است که نهايتا زنده میماند.جغد کوتوله، شب زی است بوسيله پرواز بر فراز زمين طعمه اش را شکار میکند او گاهی بوسيله شيرجه رفتن از محل استقراش بر روی شاخه به طرف طعمه او را شکار میکند.
جغدها برای شکار در شب کاملا تناسب دارند آنها دارای چشمهای بزرگ رو به جلو هستند که استفاده از هر دو چشم را در يک زمان برای او ميسر میسازد و ديد دو چشمی را فراهم میکند. نوک پرهای جغد به شکلی طراحی شده که در هنگام حمله به طعمه صدای پرها کم باشد منقار قلاب شل نيرومندش به همراه چنگالهای قوی او برای نگه داشتن طعمه به کار میرود. جغدها هميشه طعمه خود را درسته میبلعند و بعد از آنکه قسمتهای مفيد آن را هضم کردند مابقی آن را به شکل تفاله از راه دهان بيرون میاندازند تفاله جغد که از قطعات استخوان تکههای پر، موی حيوانات و پوسته پشت حشرات تشکيل میشود کاملا' نشان دهنده غذای خورده شده توسط جغد میباشد.
نحوه زندگی
بوفيان به ساختن لانه علاقهای ندارند و اغلب از مکانهايی مانند شکافها در کوهها ، تنه درختها ، ساختمانهای کهنه و خراب ، برجها ، غارها برای آشيانه استفاده مینمايند. تخمها روی زمين آشيانه بدون هيچگونه پوشش گذاشته میشوند. تخمها تقريبا گرد يا کمی تخم مرغی شکل است. تعداد تخمها 3 الی 4 است . اگر غذای آنها فراوان باشد به 12 تا میرسد.
اين پرندگان با پيرامون خود سازش دارند و در زمستان جوجهدار میشوند و اين امر در زمانی خواهد بود که بچه موشهای صحرايی فراوان باشند. جوجهها کور و بسيار پر خورند و بدنشان از کرکهای ريزی پوشيده شده است و برای پر در آوردن بايد دوره زيادی بگذرد. اغلب اين پرندگان نر و ماده باهم از جوجهها نگهداری میکنند و در مقابل دشمن جسورانه از جوجه ها دفاع میکنند.
نحوه تغذيه
نوع تغذيهی جُغدها به محلِّ زندگی و اندازهی آنها بستگی دارد. بعضی از جغدها، جانورانی مثل موش و موش صحرايـی میخورند. جغدهای بزرگتر، خرگوش، سنجاب و سمور را هم شکار میکنند. برخی از آنها از حشرات و پرندگان کوچک تغذيه میکنند. برخی هم با ماهیگيری شکم خود را پر میکنند. اين دسته از جغدها توی آبهای کمعمق شيرجه میزنند و با چنگالهای تيزشان، ماهیها را به دام میاندازند
توليد مثل
پرنده نر غالبا' فقط يک همسر اختيار می کند اما گزارشاتی نيز مبنی بر اختيار کردن چند همسر از طرف يک جغد انبار نر به ثبت رسيده است . پرنده ماده در ماه آوريل تا اوايل می بين 2 تا 18 تخم ( عموما' 4 تا 7 تخم ) می گذارد که بايد بين 29 تا 34 روز روی آنها بخوابد. پرنده نر در اين مدت برايش غذا می آورد و در نهايت هر دو پرنده به اتفاق از جوجه ها مراقبت می کنند. توليد مثل در اين پرندگان، سالی يکبار اتفاق می افتد و جغد های انبار جوان در يکسالگی به بلوغ جنسی می رسند.
چشم های قوی
جغدها قدرت بينايـی زيادی دارند. اين قدرت باعث میشود که آنها حتّی در تاريکی شب بتوانند شکار خود را ببيند. برخی از جغدها هم از قدرت شنوايـی بسيار بالايـی برخوردارند و در نتيجه، شکار خود را از طريق شنيدن صدای آن، رديابی میکنند.
تيزپرواز
جغدها بسيار تيز پروازند، پرواز آنها بی صدا است. آنها برخلاف ظاهر آرامشان، هنگام شکار، با سرعت زيادی به سمت صيدشان شيرجه میروند و در يک چشم به هم زدن، آن را به چنگ میآورند. چنگالهای تيز جغد، در گرفتن شکار، کمک زيادی به او میکنند. منقار نيرومند و قلّاب مانندش هم او را در خوردن شکار ياری میدهد.
بعضی از آنها گوشپرهای مشخصی دارند . پاهای پوشيده از پر دارند . تکزی هستند و بيشتر آنها روی درخت زندگی می کنند . نر و ماده آنها همشکل است ولی مادهها بزرگترند .
در سوراخها ، آشيانههای متروک و روی زمين لانه می سازند . طعمه خود را يکجا می بلعند و از پستانداران ، پرندگان ، خزندگان ، دوزيستان ف ماهی ها ، حشرات و خرچنگها تغذيه می کنند
جغدهای بزرگ ، جغدهای کوچک
دانشمندان تاکنون 45 گونه جغد شناسايـی کردهاند. کوچکترين گونه، فقط 15 سانتیمتر طول دارد؛ امّا طول بدن بزرگترين گونه به 76 سانتیمتر میرسد.
انتخاب لانه
جغدها لانه نمیسازند. آنها جايـی را به عنوان لانه انتخاب و در همانجا زندگی میکنند. سوراخهای موجود در تنهی درختان، غارها، انبارهای قديمی و خراب و لانههای زيرزمينی، از جاهايـی است که اين پرندگان برای زندگی برمیگزينند. جغدهای ماده بين 3 تا 4 تخم میگذارند. نوزاد جغد 2 تا 3 ماه بايد در لانه بماند تا بهقدر کافی بزرگ شود.
آيا جغد شوم است ؟
در باورهای اجتماعی ايران زمين غالب ديدگاه ها در ارتباط با جغد منفی و اميخته با خرافه است بدين سبب به ديدن جغد وی را با سنگ مورد هدف قرار داده و وی را بد شگون ميدانند .به عنوان مثال در نقاطی از گيلان شنيدن صدای جغد نشان از رسيدن خبری نا مبارک و نا ميمون دارد به همين علت با ايجاد صدا و راندن وی سعی بر دور کردن صدا از خانه دارند ،گاها چوب نيم سوخته ای را به سمت وی پرتاب ميکنند و بلند ميگويند (اتش از من ،گوشت از قصاب) اگر جغد رو به قبله پرواز کرد بلا دفع ميشود اما در غير اين صورت صاحبخانه بايد صدقه دهد و انفاق کند و ........تا بلا رفع شود . در ارتباط با صدای جغد نيز اين باور وجود دارد که اگر جغد گريه کند ،خوش است و اگر خنده کند بد يمن و با شنيدن صدای وی ميگويند (ميمنت خانم،خوش امدی) شايد بد نباشد قياس کنيم منزلت جغد را در اوستا و ايين باستان ايران را ، با باورهای امروزه اجتماعی در باره شومی جغد که شور بختانه سينه به سينه نقل ميشود، در جايی که از وی به نام اشوزشت ياد ميگردد و فراری دهنده ديوها و نام وی به معنی دوست داشتن و دوستدار راستی اورده شده وحکاياتی که در ارتباط با به وجود امدن وی از ناخن و کلام اوستا در زبان وی وجود دارد و چهره داريوش دوم با تاجی قلم خورده به نقشی از بوف و......
در متن های کهن باستانی جغد را 'هو مورو' می خواندند. يعنی پرنده دانا. حتما بياد داريد که در کتابهای قصه نيز اين پرنده عينک به چشم دارد و به بقيه حيوانات پند و اندرز می دهد.
اما شومی جغد بعد از ورود اعراب به ايران بر سر زبان ها افتاد چون غذای اين پرنده مار و مارمولک و موش بود، در واقع غذای اعراب آن دوران را ميل می کرد و اعراب آن را پرنده ای شوم می دانستند چرا که غذای آنها را می خورد.
در کتاب اوستا از جغد با نام اشوزشت ياد شده و وی را فراری دهنده ديوها و پليديها خوانده اند يا در نسخی ديگر وی را به بهمن مرغ و مرغ زوبره و هومن مرغ و شب اويز(مرغ شب ) خوانده اند و به خواص دارويی وی بارها اشارت کرده اند مانند :فراری دهنده مار و افعی -خون با روغن به جهت دوای افت - زهره با خاکستر به جهت شب ادراری -دل و جگر به جهت قولنج - خوردن چشم به واسطه افزونی قدرت بينايی در شب، خوردن تخم و شراب به واسطه ترک شرابخواری يا به نقل از کليله و دمنه بردن ان به نبرد به واسطه زيادی قدرت و توان و .......
مرغ حق
يکی از کوچکترين انواع جغد، مرغِ حق است، اندازه اش 19 سانتیمتر است. اين پرنده روی شاخههای درختان زندگی میکند. مرغ حق معمولاً تمام شب را بیحرکت و ساکت روی شاخهها مینشيند و هر از گاهی با صدايـی لرزان، سکوت شب را میشکند. صدای اين پرنده طوری است که بعضی از مردم فکر میکنند «حق، حق» میگويد. به همين دليل اسم آن را «مرغ حق» گذاشتهاند.
اين پرنده با دو نشانه ، يعنی اندازه خيلی کوچک و داشتن گوشپر مشخص می شود ( گرچه گوشپرهايش هميشه واضح ديده نمی شود ) هنگامی که احساس خطر کند گوشپرهايش را نشان می دهد و در هنگام آرامش آنها را می خواباند ، پر و بال آن پر از خطوط موجدار و خالهای قهوهای مايل به خاکستری است، که خود را در ميان درختان به طرز شگفت آوری استتار می کند. در مقايسه با جغد کوچک ؛ سری کوچکتر و برآمدهتر دارد . جثهاش از پرنده مزبور لاغرتر و در سمت دم بارکتر و دمش نيز درازتر است . برخلاف جثه کوچکی دارد صدای يکنواخت آن خيلی مشخص است ، بيشتر هنگام شب فعاليت می کند ، منبع غذايی مرغهای حق بسيار گسترده بوده و شامل انواع حشرات بزرگ ، کرم خاکی ، دوزيستان ، خزندگان ، پستانداران کوچک مثل موش و خفاش ، ماهی و پرندگان کوچک می باشند.
جغد انبار
سرش به شکل يک قلب بزرگ است. پاهايی بلند و دمی کوتاه و چهار گوش دارد. زير بدنش سفيد و بال ها و پشتش قهوه ای کم رنگ هستند. در کل پروازش در شب انسان را به ياد ارواح می اندازد. بيش از 30 زيرگونه در سراسر گستره زيستگاهی اين پرنده يافت می شود که عمدتا' در شدت رنگ آميزی بال و پر با هم تفاوت دارند؛ برای مثال جغد های انبار شمال اروپا به مراتب رنگ های تيره تری دارند تا آنها که زيستگاهشان انگلستان است.
زيستگاه اصلی : اروپا ( غير از اسکانديناوی ) ، جنوب آسيا ، آفريقا و بخش هايی از آمريکا و استراليا
وضعيت زندگی: معمولا' به صورت جفت يا انفرادی زندگی می کنند و جفت ها تا زنده هستند با هم می مانند. روزها را در ساختمان های مزارع ، درختان تو خالی يا غارها و در آشيانه خود سپری می کنند و عمده فعاليت آنها در شب اتفاق می افتد.
نظرات شما عزیزان:
.: Weblog Themes By Pichak :.